ΕΠΟ 43 / ΕΡΓΑΣΙΑ 3
/ 2017-2018
της Ζαράγκα Καλλιόπης
ΘΕΜΑ
«Σε ποιο βαθμό επιτυγχάνει ο σοσιαλισμός να συνδέσει τις
αρχές της ελευθερίας και της ισότητας;»
v ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Σοσιαλισμός
είναι το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σύστημα που αποβλέπει στη
δημιουργία μιας πρότυπης ανθρώπινης κοινωνίας, με τη δίκαιη κατανομή
εισοδήματος και πλούτου, με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και με την
αποτροπή της οικονομικής
εκμετάλλευσης των ασθενέστερων τάξεων από τις
ισχυρότερες. Ο Σοσιαλισμός απορρίπτει και αντικαθιστά τον καπιταλισμό,
υποστηρίζει την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, την κοινωνικοποίηση των
μέσων παραγωγής και της δημιουργίας μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση. Η
θεμελίωση του Σοσιαλισμού, σύμφωνα με τον Μαρξ, αποτελεί προπαρασκευαστικό-μεταβατικό
στάδιο για την εγκαθίδρυση του Κομμουνισμού όπου, εκεί πλέον, ολοκληρώνονται οι
διαδικασίες της κατάργησης του κράτους και της δημιουργίας αταξικής κοινωνίας, προκειμένου
να επιτευχθεί η αντικατάσταση του καπιταλισμού από το νέο αυτό κοινωνικοοικονομικό-πολιτικό
σύστημα (Heywood, σελ.204,
207).
Ο Σοσιαλισμός
αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, καθώς
και των επαναστάσεων που πραγματοποιήθηκαν στις χώρες της Α. Ευρώπης και σε
άλλα μέρη του κόσμου (Αφρική, Ασία, Λατινική Αμερική), μετά το Β΄ Παγκόσμιο
πόλεμο (Heywood, σελ.205).
Ωστόσο, το σοσιαλιστικό μοντέλο που επικράτησε, ο «υπαρκτός σοσιαλισμός», δεν
μπόρεσε να υλοποιήσει το όραμα των θεωρητικών του Μαρξ και Έγκελς. Έτσι ενώ ο
Σοσιαλισμός στοχεύει θεωρητικά στη βελτίωση των δυνατοτήτων του ανθρώπου μέσα
στο ιστορικό γίγνεσθαι, με κατεύθυνση την ελευθερία και την ανεξαρτησία και
προϋποθέτει το συνεχή έλεγχο της κοινωνίας από τους πολίτες, η πρακτική του
εφαρμογή οδήγησε στον περιορισμό της ατομικής και πολιτικής ελευθερίας και την
εκ των άνω διευθυντική ρύθμιση της ζωής των πολιτών από ένα μονοκομματικό,
γραφειοκρατικό σύστημα που υπερτόνισε μονόπλευρα τον οικονομικό του χαρακτήρα.
Επιπλέον οι υποστηρικτές του μοντέλου αυτού αυτοπροβλήθηκαν ως οι εκφραστές του
«ορθόδοξου» δόγματος και μετατράπηκαν από κομμουνιστική εξουσία σε μια εξουσία
κομμουνιστικής «ελίτ» και κομμουνιστών ηγετών, καταδικάζοντας κάθε νέα τάση που
αποσκοπούσε στο να προσαρμόσει τη σοσιαλιστική ιδεολογία στις νέες ιστορικές
συνθήκες και να ανανεώσει την προοπτική της. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την
αποτυχία του υπαρκτού σοσιαλισμού και την κατάρρευσή του στις περισσότερες χώρες,
περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980 (Heywood, σελ.245). Το αν η αποτυχία αυτή επήλθε λόγω των εγγενών
αδυναμιών του σοσιαλισμού ή λόγω διαστρέβλωσης των αρχών του από όσους
προσπάθησαν να τον εφαρμόσουν ή άλλων,
ενδεχομένως, αιτιών είναι ένα ερώτημα στο οποίο καλείται να δώσει απάντηση η
ιστορική έρευνα και η πολιτική επιστήμη και ουδόλως αποτελεί αντικείμενο της
παρούσης εργασίας.
Στην παρούσα
εργασία καλούμαστε να εξετάσουμε κατά πόσον ο σοσιαλισμός μπορεί να συνδυάσει τις αρχές της ελευθερίας
και της ισότητας.
Με το δεδομένο
πως η αρχή της ισότητας, η οποία χαρακτηρίζει το Σοσιαλισμό, είναι δημοκρατική
αρχή και η αρχή της ελευθερίας, ως ελευθερία των ατομικών δικαιωμάτων,
θεμελιώνει την κοσμοθεωρία τού Φιλελευθερισμού, ο οποίος, σαν πολιτική κίνηση
που αναδύθηκε στην περίοδο του Διαφωτισμού, εναντιώθηκε στην τυραννία και την
απολυταρχία και την αντικατέστησε με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και το
κράτος δικαίου, για τους λόγους αυτούς, αφού αναφερθούμε γενικά στις έννοιες
της ελευθερίας και της ισότητας, θα εξετάσουμε πώς εκλαμβάνει την κάθε μια
ξεχωριστά ο Φιλελευθερισμός και πώς ο Σοσιαλισμός.
Στη συνέχεια
θα αναφερθούμε στη γέννηση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, στην εφαρμογή της στην
πράξη με τον Κομμουνισμό για να καταλήξουμε
πως αυτός παρέκκλινε των δημοκρατικών αρχών και, με την εξουσία στα
χέρια του, μετασχηματίστηκε σε ένα μονολιθικό κυρίαρχο κόμμα που λειτούργησε ως
ολοκληρωτικό καθεστώς. Τέλος θα αναζητήσουμε το μοντέλο εκείνο του Σοσιαλισμού
που λειτουργεί με βάση τις δημοκρατικές αρχές της ισότητας και της ελευθερίας.
v ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑ ΔΥΟ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
«Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφοσύνη»
ήταν το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης, μιας επανάστασης εμπνευσμένης από τα
κηρύγματα των Διαφωτιστών που αποδείχτηκε το «πολιτικό εργαστήρι» του σύγχρονου κόσμου αφού στέγασε πολιτικά
διάφορες τάσεις, από τους φιλελεύθερους αστούς ως τους πρώιμους σοσιαλιστές
(Ράπτης, σ.41). Στο σύνθημα αυτό περιλαμβάνονται οι θεμελιώδεις αξίες της
ελευθερίας και της ισότητας, στις οποίες, από τότε και μέχρι σήμερα, τα
περισσότερα δημοκρατικά κόμματα στηρίζουν το ιδεολογικό τους μανιφέστο και με
βάσει αυτές χαράσσουν τις πολιτικές τους γραμμές, υποσχόμενα μια δίκαιη και
δημοκρατική κοινωνία.
Ο
σοσιαλισμός και ο φιλελευθερισμός σαν
θεωρίες είναι πολυσχιδείς , αφού πάνω σ’ αυτές έχουν εκφραστεί διαφορετικές
απόψεις και αναπτυχθεί διαφορετικές θεωρήσεις, με σημείο αναφοράς, όσον αφορά
το σοσιαλισμό την κοινωνική ισότητα ως θεμελιώδους πολιτικής αρχής της
σοσιαλιστικής ιδεολογίας και του προτάγματος
της αρχής της ατομικής ελευθερίας ως υπέρτατης ατομικιστικής αξίας, αρχή
που ορίζει σαφώς το φιλελευθερισμό (Heywood σελ.80-82 & 213-214).
Η έννοια
της «ελευθερίας» στην πολιτική γλώσσα συνοψίζεται σε δύο βασικές σημασίες, στην
«αρνητική» και στη «θετική» ελευθερία. Με την «αρνητική ελευθερία» εννοούμε τη
δυνατότητα του ατόμου να αποφασίζει και να δρα ελεύθερα και ανεμπόδιστα, χωρίς
εξωτερικούς περιορισμούς ή εξαναγκασμούς, καθετί επιθυμητό γι’ αυτό (Heywood σελ.82 & Bobbio σελ.93-95). Με τον όρο
«θετική ελευθερία» εννοούμε τη δυνατότητα «αυτονομίας» του ατόμου, να μπορεί,
δηλαδή, να θέτει νόμους στον ίδιο του τον εαυτό και να ενεργεί σύμφωνα με τη
βούλησή του, υπακούοντας σε αυτούς τους νόμους που το ίδιο έχει θέσει στον
εαυτό του (Heywood
σελ.82 & Bobbio σελ.97-98).
Η «ισότητα»
θεωρείται η θεμελιώδης αρχή ενός δίκαιου κοινωνικού πολιτικού συστήματος,
σύμφωνα με την οποία όλα τα άτομα έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες
υποχρεώσεις απέναντι στην κοινωνία. Η αρχή της ισότητας εκφράστηκε μέσα από την
προβληματική των στοχαστών του 17ου και 18ου αιώνα Λοκ
και Ρουσσώ. Σύμφωνα με αυτούς, όλα τα ανθρώπινα όντα δικαιούνται να ζουν, να
μορφώνονται και να δημιουργούν, χωρίς διακρίσεις, μέσα σε κλίμα ισοτιμίας και
δικαιοσύνης. Οι διακηρύξεις αυτές προωθήθηκαν από τη Γαλλική Επανάσταση και
έλαβαν φιλοσοφική, κοινωνιολογική και πολιτική διάσταση, ενώ ο διαχωρισμός της
κοινωνίας σε τάξεις και το ζητούμενο της ισότητας μέσα από το πρίσμα κατάργησή
τους αποτέλεσε την αφετηρία της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Για τους
Φιλελεύθερους πρόταγμα ανάμεσα στις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας,
συνιστά η ελευθερία, η οποία θεωρείται υπέρτατη ατομικιστική αξία, καθώς
παρέχει στο άτομο το δικαίωμα επιλογής. Οι κλασικοί Φιλελεύθεροι αποδέχονται
την χωρίς περιορισμούς ή εξαναγκασμούς «αρνητική» ελευθερία ενώ οι σύγχρονοι Φιλελεύθεροι υποστηρίζουν
την «θετική» ελευθερία, θεωρώντας πως αυτή εξασφαλίζει τη δυνατότητα ανάπτυξης
των ικανοτήτων του ατόμου. Από τους νεοφιλελεύθερους η έννοια της ελευθερίας αντιμετωπίζεται σε πολιτική βάση. Την
αποδέχονται ως ελευθερία των οικονομικών συναλλαγών και δράσεων της αγοράς χωρίς την παρέμβαση του
κράτους, ώστε να λειτουργεί υπέρ του μεγάλου και πολυεθνικού κεφαλαίου.
Για τους
σοσιαλιστές η ελευθερία έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και κατανοείται ως «θετική»
Καθώς τα άτομα δεν θεωρούνται αυτοδύναμα, αλλά υπάρχουν σε σχέση με το
κοινωνικό σύνολο, πραγματώνουν τις επιλογές τους μέσα σε αυτό, επιδιώκοντας ίση
ελευθερία για όλους, με την εξάλειψη των ταξικών διακρίσεων και των τάξεων.
Επομένως στη σοσιαλιστική ιδεολογία η ελευθερία συνεπάγεται τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας (Heywood σελ.82 & Held σελ.157).
Για τους
Φιλελεύθερους η ισότητα, είναι εντελώς τυπική. Αντλεί το περιεχόμενό της από
την έννοια του ανθρωπισμού. Οι άνθρωποι
γεννιούνται ίσοι, έχουν δηλαδή ίση ηθική αξία, είναι ίσοι απέναντι στους
νόμους, έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις ως πολίτες, ίση πρόσβαση στις
ευκαιρίες, με αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια, κατά τους κλασικούς φιλελεύθερους,
καθώς έτσι τα άτομα κρίνονται βάσει των ικανοτήτων τους. Οι σύγχρονοι
φιλελεύθεροι διαφοροποιούνται ως προς τα αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια και
υποστηρίζουν πως η πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες προϋποθέτει ένα κάποιο μέτρο
κοινωνικής ισότητας, ενώ οι νεοφιλελεύθεροι αποδέχονται τις θέσεις του
«κοινωνικού δαρβινισμού», υποστηρίζοντας πως κάθε άτομο που καταφέρνει να
ανελιχθεί οικονομικά και κοινωνικά το οφείλει στη δική του αξία και στις δικές
του ικανότητες, ενώ όσοι αποτυγχάνουν είναι από δική τους ευθύνη. Οι
νεοφιλελεύθεροι ασπάζονται τη θεωρία του Δαρβίνου. Θεωρούν πως ο φυσικός κόσμος
είναι ίδιος με τον κοινωνικό. Όπως στο φυσικό κόσμο τα έμβια όντα είναι ανόμοια
ως προς τις δυνάμεις και τις ικανότητές τους να επιβιώσουν με αποτέλεσμα να
επικρατεί «η επιβίωση του ισχυρότερου», έτσι και ο κοινωνικός κόσμος είναι
ανόμοιος και τελικά επιβιώνει και ευημερεί ο ισχυρότερος και ικανότερος, ενώ οι
αδύναμοι είναι άξιοι της τύχης τους (Heywood,σελ.80,82,86,117-119).
Η ισότητα στη
σοσιαλιστική ιδεολογία αποτελεί θεμελιώδη πολιτική αξία και μείζον κριτήριο
διάκρισής της με το φιλελευθερισμό. Η
ισότητα που ευαγγελίζεται ο σοσιαλισμός ξεφεύγει εντελώς από την τυπική και
νομική ισότητα του φιλελευθερισμού. Οι σοσιαλιστές πιστεύουν στην κοινωνική
ισότητα καθώς με αυτήν εξασφαλίζονται ίδιες συνθήκες διαβίωσης (στέγαση,
εργασία, υγεία, παιδεία) για όλους τους πολίτες και από τη στιγμή που
ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες του κάθε ανθρώπου αυτός οδηγείται στην
ολοκλήρωσή του και στην ελευθερία. Οι σοσιαλιστές θεωρούν ανεπαρκή την τυπική
ισότητα καθώς αυτή αντανακλά τις δομικές ανισότητες του καπιταλιστικού
συστήματος στην άνιση δομή της κοινωνίας και επομένως η ισότητα των ευκαιριών
νομιμοποιεί την ανισότητα. Αντίθετα η κοινωνική ισότητα δεν στοχεύει στην
προστασία των αδύναμων αλλά επιδιώκει στο να μην υπάρχουν αδύναμοι, προάγοντας
την αμεροληψία και τη δικαιοσύνη, μια δίκαιη δηλαδή κοινωνία, τη συνεργασία και την κοινωνική αλληλεγγύη((Heywood,σελ.213-216).
v Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ
Η
σοσιαλιστική ιδεολογία, όπως και η φιλελεύθερη, αναδύθηκε το 19ο
αιώνα και αποτέλεσε το αντίπαλο δέος του καπιταλισμού, καθώς η βιομηχανική
επανάσταση προκάλεσε έξαρση της εκμετάλλευσης και της εξαθλίωσης των εργατικών
τάξεων. Στηρίζεται στη δημοκρατική αρχή της ισότητας και δίνει ιδιαίτερη
βαρύτητα στην ελευθερία ως σημαντικού
παράγοντα για τον εκδημοκρατισμό του κράτους και της κοινωνίας, την κατάργηση
των κοινωνικών τάξεων και της απορρέουσας από αυτές ταξικής εξουσίας (Held, σ.157).
Η θεμελίωση
του Σοσιαλισμού, ως μεταβατικό στάδιο για τον Κομμουνισμό, έγινε από τον Μαρξ,
ο οποίος ασκεί δριμεία κριτική κατά του καπιταλισμού, υποστηρίζει την ελευθερία
επιλογής, όχι ατομικά, αλλά μέσα σε μια κοινωνία πολιτών, υπερασπίζεται μια
κοινωνία χωρίς τάξεις και ανισότητες και οραματίζεται ένα κράτος με διευρυμένη
δημοκρατία, ένα μοντέλο «άμεσης δημοκρατίας» (Held, σ.141).
Εφαρμογή στην
πράξη της σοσιαλιστικής ιδεολογίας αποτέλεσε ο ορθόδοξος κομμουνισμός,
«υπαρκτός σοσιαλισμός», με την Οκτωβριανή Επανάσταση. Όμως, αν και θεμελιώθηκε
πάνω στη θεωρία του Μαρξ, διαφοροποιήθηκε πολύ από τις ιδέες του στοχαστή του,
καθώς οι ιστορικές περιστάσεις της εποχής ανάγκασαν την κομμουνιστική ηγεσία να
καταφύγει σε καταπιεστικές μεθόδους προκειμένου να μετασχηματιστεί η κοινωνία
σε αταξική, να επιτευχθεί η απόλυτη ισότητα, να διασφαλιστεί η πολιτική
σταθερότητα και να προστατευτεί το κόμμα από τους «ταξικούς εχθρούς» του. Αυτό
είχε ως αποτέλεσμα την καταστολή όλων των κομμάτων πλην του κομμουνιστικού και
την μετατροπή της Ρωσίας σε ένα μονοκομματικό κράτος που στην πορεία
εγκαθιδρύθηκε σε αυτό μια μορφή ολοκληρωτικής δικτατορίας όπου κυριαρχούσαν ο τρόμος και οι
διώξεις (Heywood,σελ.244-246,250,403).
v ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ
Η αρχή
της ισότητας, ως δημοκρατική αρχή «προδίδει» ένα σοσιαλιστικό μοντέλο που
αποσκοπεί σε μια δίκαιη κοινωνία και λειτουργεί μέσα σε ένα δημοκρατικό
πολίτευμα, το οποίο διέπεται από κανόνες και αρχές που καθορίζονται από το
Σύνταγμα, τον θεμελιώδη καταστατικό χάρτη κου κράτους. Από το Σύνταγμα
καθορίζεται η νομή της εξουσίας, η οποία θα μπορεί να παίρνει συλλογικές
αποφάσεις με βάση την αρχή της πλειοψηφίας. Για την λειτουργία της αρχής της
πλειοψηφίας απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο πολιτικός πλουραλισμός, που παρέχει
δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών εναλλακτικών προτάσεων, καθώς η μία και
μόνη άποψη θεωρείται απειλή για τη δημοκρατία. Οι προτάσεις αυτές διατυπώνονται
από τα πολιτικά κόμματα. Για τη συγκρότηση, ύπαρξη και λειτουργία τους
απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων, της
ελευθερίας, του εκλέγειν και εκλέγεσθαι,
της ελευθερίας λόγου, σκέψης και κρίσης, του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και
συνεταιρίζεσθαι. Με βάση αυτά τα δικαιώματα γεννήθηκε και διαμορφώθηκε το
φιλελεύθερο κράτος που τίθεται κάτω από τις επιταγές του Συντάγματος,
εγκαθιδρύοντας ως σύστημα διακυβέρνησης την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Το Σύνταγμα κατοχυρώνει τα ατομικά δικαιώματα
των πολιτών και θέτει τα όρια της εξουσίας του κράτους. Στον αντίποδα του
φιλελεύθερου κράτους, που αποτέλεσε και αποτελεί, ιστορικά και πολιτικά, την
προϋπόθεση ενός κράτους με δημοκρατικό πολίτευμα και αντιπροσωπευτικό τρόπο
διακυβέρνησης, παρακολουθήσαμε τη γέννηση ενός ολοκληρωτικού κομμουνιστικού
καθεστώτος, που ενώ ευαγγελιζόταν ισότητα, δικαιοσύνη και ελευθερία,
καταστρατήγησε κάθε έννοια της δημοκρατίας. Όμως η σοσιαλιστική ιδεολογία και
οι στοχαστές της δεν ευθύνονται για το ότι η πρακτική εφαρμογή της, με την
επιλογή αντιδημοκρατικών και τρομοκρατικών μηχανισμών από την ηγεσία,
αποδείχθηκε όχι μόνο ασυνεπής ως προς τις αρχές της, αλλά και καθ’ όλα αντίθετη
προς αυτές. Ας επισημάνουμε εδώ πως ο Μαρξ, πουθενά στο έργο του δεν δίνει
προτάσεις και τρόπους λειτουργίας του Σοσιαλισμού. Τον προτείνει ως εναλλακτικό
μοντέλο του καπιταλισμού, που τον θεωρεί, ως σύστημα, ηθικά απαράδεκτο, αφού ο
πλούτος και το κέρδος υποδουλώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν να δίνει αξία
στον εαυτό του και τους συνανθρώπους του μόνο σε συνάρτηση με αυτά: «Αν ο πλούτος και το κέρδος γίνουν σκοπός της
ζωής σου, εσύ έχεις γίνει το μέσο» (Μαρξ).
Σύμφωνα με τις
αρχές της κοινωνικής ισότητας ο Σοσιαλισμός επιδιώκει μια δίκαιη κοινωνία, όπου
όλοι οι πολίτες θα διαβιούν αρμονικά, έχοντας εξασφαλισμένες τις απαραίτητες
συνθήκες διαβίωσης, από το εισόδημα, την εργασία και τη στέγαση έως την υγεία,
την παιδεία και την παροχή όλων των αναγκαίων υπηρεσιών. Η πίστη στην κοινωνική
ισότητα διαφοροποιεί το Σοσιαλισμό από το Φιλελευθερισμό, καθώς ο δεύτερος
στηρίζει το ιδεολογικό του πλαίσιο στη νομική ισότητα και «χρησιμοποιεί» το
κοινωνικό κράτος για να αμβλύνει τις ανισότητες και να εξασφαλίζει μια ήρεμη και ειρηνική κοινωνία. Το ότι για το
Σοσιαλισμό η ισότητα είναι το πρόταγμα, αυτό δεν σημαίνει πως η αξία της
ελευθερίας απολαμβάνει μικρότερης βαρύτητας. Στη μαρξιστική θεώρηση η κοινωνία
δεν είναι εξ ορισμού ελεύθερη, αλλά βρίσκεται υπό καθεστώς αναγκαιότητας. Η
ελευθερία είναι ένα ιδανικό που ο άνθρωπος καλείται να το καταχτήσει με αγώνες
και, μέσω της μόρφωσης, να φανεί άξιος να το διατηρήσει (Μαρξ, σ.88). Οι
στοχαστές του Φιλελευθερισμού εκλαμβάνουν την ελευθερία ως μη επέμβαση στη ζωή
των ανθρώπων. Οι σοσιαλιστές στοχαστές υποστηρίζουν πως ακόμη κι αν ο άνθρωπος
είναι εκ του νόμου ελεύθερος, αλλά η φτώχεια του τον εμποδίζει να πράττει
ελεύθερα, στην ουσία είναι ανελεύθερος και αυτή ακριβώς την ανελευθερία
προσδοκούν να εξαλείψουν (Berlin,
σ.258-259).
Η κατάρρευση
του αυταρχικού και καταπιεστικού Κομμουνισμού δε σήμανε «Το
τέλος της ιστορίας» , αλλά ούτε το θάνατο της σοσιαλιστικής ιδεολογίας.
Άλλωστε οι ιδεολογίες δεν πεθαίνουν, είναι πάντα παρούσες, έτοιμες να μας
δώσουν τη βάση για πολιτική δράση, να ενεργοποιήσουν το μυαλό μας ώστε να
αντιληφθούμε τον κόσμο που ζούμε και τις αναγκαιότητές του και να τις
επαναπροσδιορίσουμε ανάλογα. Εν προκειμένω, η σοσιαλιστική ιδεολογία καλείται
να προσαρμόσει τις αρχές της μέσα σε μια κοινοβουλευτική συνταγματική
δημοκρατία, σεβόμενη τους θεσμούς και τα δικαιώματα των πολιτών, υιοθετώντας
τις αρχές του Πολιτικού Φιλελευθερισμού. Το μοντέλο αυτό, απορρίπτει τις
νεοφιλελεύθερες οικονομικές πρακτικές που οδηγούν σε κραυγαλέες ανισότητες,
αλλά και την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και της εκμετάλλευσής της,
καθώς αυτή προστατεύεται από το Σύνταγμα. Δίνει έμφαση στο Κράτος Πρόνοιας και
κάνει δικαιότερη την αναδιανομή του πλούτου, καταργώντας προνόμοια και
φοροαπαλλαγές του μεγάλου κεφαλαίου που πλουτίζει εις βάρος του πολίτη.
Εκφράζει τη «συμμαχία» των υγιών παραγωγικών δυνάμεων προκειμένου να προωθήσει
τη βιώσιμη ανάπτυξή τους επ’ ωφελεία των πολιτών και της κοινωνικής
δικαιοσύνης. Ένα τέτοιο σοσιαλιστικό μοντέλο που εναγκαλίζεται τις αρχές του
ανθρωπισμού, του Διαφωτισμού, του Πολιτικού Φιλελευθερισμού και, παράλληλα,
παραμένοντας πιστό στην αρχή της ισότητας, την ευημερία των πολιτών και την
κοινωνική δικαιοσύνη, είναι ο Δημοκρατικός Σοσιαλισμός.
v ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στην εποχή
αυτή του επιθετικού και άκρατου νεοφιλελευθερισμού, το μοντέλο του
«Δημοκρατικού Σοσιαλισμού» υπόσχεται ένα κράτος με κοινωνικό πρόσωπο που θα
αμβλύνει τις επιπτώσεις της ελεύθερης οικονομίας στα λαϊκά και εργατικά
στρώματα. Προσφέρει ένα νέο όραμα ελπίδας πως θα μπορέσουμε, ίσως, να
παραδώσουμε μια δικαιότερη κοινωνία στις επόμενες γενιές. Μια κοινωνία
ισότητας, δικαιοσύνης και αυτοδιαχείρησης.
Αρκεί, εφόσον πραγματωθεί, να μην καεί στις στάχτες του, αφήνοντας ακόμη
μεγαλύτερο χάος και να μάς κάνει, τελικά, να περιφερόμαστε μελαγχολικοί και
χωρίς ελπίδα στα ερείπια του «Κοινωνικού Κράτους» που ευαγγελίστηκε.
v ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μαρξ, Κ. (2006) Το Εβραϊκό Ζήτημα, Αθήνα, Οδυσσέας
Ράπτης, Κ.(2000) Γενική
Ιστορία της Ευρώπης , ΠΑΤΡΑ, ΕΑΠ
Berlin, I. (2001) Τέσσερα Δοκίμια περί Ελευθερίας, Αθήνα, SCRIPTA
Held, D. (2007) Μοντέλα Δημοκρατίας, Αθήνα, ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ
Heywood, A. (2007) Πολιτικές Ιδεολογίες, Αθήνα, επίκεντρο
Bobbio, N. Ισότητα
και Ελευθερία, ΠΟΛΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου